Kolki, wzdęcia i bóle brzucha u niemowląt
Kolki to napady trudnego do ukojenia płaczu u niemowląt poniżej 6 miesiąca życia. Do diagnozy kolek niemowlęcych stosuje się najczęściej „regułę trzech” (regułę Wessela) – tzn. kolkę rozpoznajemy wówczas, gdy napady płaczu występują:
-
- przez minimum 3 godziny dziennie
-
- minimum 3 razy w tygodniu
-
- przez minimum 3 tygodnie
Niektórzy dodają rownież do tego, że zaczynają się najczęściej w okolicach 3 tygodnia życia i trwają 3 miesiące.
Nie zawsze jednak kolki mają dokładnie taki książkowy przebieg – czasem rodzice nie mają problemu z uspokojeniem dziecka, ale jednak dziecko jest drażliwe, płacze bardzo intensywnie i widać, że coś mu dolega przez określony czas, praktycznie każdego dnia, najczęściej wieczorami. Czasem widać, że dziecko ma ewidentnie problemy z brzuszkiem – płacze, pręży się, jest niespokojne, choć nie wyczerpuje to definicji kolek, to jednak również należy traktować to jako czynnościowe zaburzenie pracy przewodu pokarmowego
Przyczyny kolek
Jak do tej pory nie udało się jednoznacznie określić przyczyny pojawiania się kolek u niemowląt. Wsród głównych podejrzanych wymienia się:
1. Niedostateczną dojrzałość układu pokarmowego niemowlęcia i związane z tym zaburzenia mikrobioty jelitowej oraz niedojrzała bariera jelitowa. W wielu badaniach naukowych zauważono, że mikroflora jelitowa dzieci z kolkami jest zmieniona w porównaniu z mikroflorą zdrowych niemowląt. Obniżona jest ilość tzw. dobrej mikroflory jelitowej tzn. bakterii z rodzaju Bifidobacterium i Lactobacillus, a jednocześnie zwiększona jest populacja bakterii proteolitycznych (gnilnych): m.in. Clostridium, Klebsiella, E.coli. Bakterie te mają zdolność do produkcji dużych ilości gazów, które mogą powodować bóle brzuszka i wzdęcia.
2. Stany zapalne w jelitach – według badań naukowych niemowlęta z kolkami mają podwyższony nawet dwukrotnie poziom kalprotektyny (markeru stanu zapalnego w jelicie) w porównaniu do niemowląt zdrowych. Kalprotektyna ulega często podwyższeniu przy nadmiernym przeroście mikrobioty proteolityczej.
3. Nietolerancja laktozy – enzym laktaza, który pozwala trawić cukier mleczny – laktozę produkowany jest przez komórki nabłonka jelit. U niemowląt niedojrzały nabłonek jelita nie jest w stanie produkować odpowiedniej ilości laktazy. Zalegająca niestrawiona laktoza może powodować wzdęcia, biegunki, bóle brzucha i kolki oraz tzw. kwaśne, wodniste stolce, dlatego że jednym z objawów nietolerancji laktozy jest obniżenie pH kału. Niekiedy nietolerancja laktozy może mieć podłoże genetyczne (mutacje w genie LCT).
4. Alergia na białko mleka krowiego – u 44% dzieci z kolkami zaobserwowano również alergię na BMK. U dzieci takich często występują dolegliwości gastryczne – bóle brzuszka, ulewania, wzdęcia, kolki, a także zmiany skórne o charakterze AZS, krew w stolcu, biegunki bądź zaparcia.
5. Zła technika karmienia – jeśli w trakcie karmienia czy to piersią (nieprawidłowe złapanie sutka) czy też butelką dochodzi do nadmiernego łykania powietrza nagromadzone w jelitach gazy mogą wywoływać dyskomfort u dziecka.
6. Niedojrzałość układu nerwowego i neuroednokrynnego – organizm dziecka nie jest w stanie prawidłowo przetworzyć nadmiaru bodźców zewnętrznych i wewnętrznych i dochodzi do nieprawidłowego działania osi jelito-mózg i nieskoordynowanego działania zwieraczy przewodu pokarmowego. Na nieprawidłowe działanie osi jelito-mózg może mieć również wpływ stan zapalny w jelitach
7. Inne możliwe przyczyny: narażenie na dym papierosowy, w tym na metabolity dymu papierosowego znajdujące się w mleku matki niemowląt karmionych piersią, nadmierny niepokój rodziców – w badaniach wykazano pozytywną korelacje pomiędzy kolką, a depresją poporodową u mamy.
W związku z tym, że nie da się ustalić jednoznacznie przyczyny występowania kolek ani nie ma sposobu leczenia/postępowania terapeutycznego, który działa na WSZYSTKIE dzieci najprawdopodobniej przyczyna jest heterogenna, a u każdego dziecka występuje inna „mieszanka przyczyn”. Dlatego w przypadku występowania kolek zaleca się działanie na wielu płaszczyznach – według potrzeb współpracę z pediatrą, neurologiem dziecięcym, alergologiem, doradcą laktacyjnym oraz fizjoterapeutą/ osteopatą dziecięcym.
Badania na kolkę
Jak już wcześniej wspomniano przyczyny kolek są różnorodne, niemniej u większości dzieci zaobserwowano pozytywny wpływ celowanej probiotykoterapii na zmniejszenie intensywności i częstotliwości epizodów kolki. Dobranie odpowiednich szczepów bakteryjnych najłatwiejsze jest po przeprowadzeniu badania mikroflory jelitowej.
W HolisticaMed stworzyliśmy pakiet badań, który pozwala na wykluczenie czynników predysponujących do nieprawidłowego funkcjonowania układu pokarmowego niemowląt (kolki, wzdęcia, bóle brzucha). Badanie jest nieinwazyjne i polega na pobraniu i przesłaniu do badań próbki kału dziecka. W badaniu analizowany jest jakościowy i ilościowy skład mikrobioty jelitowej, w tym bakterii ochronnych, proteolitycznych i grzybów, ph kału, poziom kalprotektyny, obecność krwi utajonej oraz resztek pokarmowych w kale. Badanie jest podstawą do przygotowania przez naszych specjalistów propozycji celowanej probiotykoterapii ukierunkowanej na poprawę bioróżnorodności bakterii ochronnych oraz ograniczenia rozwoju nieprawidłowej mikroflory jelitowej. Wynik badania może być również wstępem do rozszerzenia wraz z lekarzem diagnostyki np. w kierunku nietolerancji laktozy (w przypadku obniżonego ph kału), alergii (w przypadku obecności krwi utajonej w kale lub niestrawionych resztek pokarmowych) lub zapalenia jelit (wysoka kalprotektyna). Badanie skierowane jest nie tylko do dzieci mających tradycyjną postać kolek, ale rownież niemowląt i małych dzieci, które mają problemy z zaburzeniami wypróżniania, bólami brzucha, wzdęciami itp. Szczegółowy opis badania znajdziesz tutaj.
Probiotyki na kolkę – czy istnieje probiotyk idealny?
Niestety nie istnieje jeden uniwersalny probiotyk, który wyleczy dziecko z kolek, bo jak już wcześniej wspomniano przyczyna kolek jest heterogenna. Niemniej jednak w wielu badaniach naukowych potwierdzono pozytywny wpływ interwencji probiotycznych na częstotliwość i natężenie (długość) epizodów kolek. Pod tym kątem badano m.in. szczep Bifidobacterium animalis BB-12, Lactobacillus reuteri DSM 17938, Lactobacillus rhamnosus GG, Streptococcus thermophilus, Bifidobacterium lactis CNCM-I -3446 . Pozytywne efekty w badaniach obserwowano dopiero po 2-4 tygodniach stosowania probiotyków.
Programowanie mikrobiotyczne, czyli dlaczego warto badać mikroflorę jelitową dzieci
Wg badań naukowych dysbioza w pierwszych 1000 dni życia przyczynia się do rozwoju wielu chorób w życiu dorosłym – w tym astmy, alergii, chorób neurorozwojowych, autoimmunologicznych, metabolicznych i cywilizacyjnych (w tym otyłości).
Bibliografia
1. Nocerino R, De Filippis F, Cecere G, Marino A, Micillo M, Di Scala C, de Caro C, Calignano A, Bruno C, Paparo L, Iannicelli AM, Cosenza L, Maddalena Y, Della Gatta G, Coppola S, Carucci L, Ercolini D, Berni Canani R. The therapeutic efficacy of Bifidobacterium animalis subsp. lactis BB-12® in infant colic: A randomised, double blind, placebo-controlled trial. Aliment Pharmacol Ther. 2020 Jan;51(1):110-120
2. Johnson JD, Cocker K, Chang E. Infantile Colic: Recognition and Treatment. Am Fam Physician. 2015 Oct 1;92(7):577-82. PMID: 26447441.
3. Ong TG, Gordon M, Banks SS, Thomas MR, Akobeng AK. Probiotics to prevent infantile colic. Cochrane Database Syst Rev. 2019 Mar 13;3(3):CD012473.
4. Li M, Wang M, Donovan SM. Early development of the gut microbiome and immune-mediated childhood disorders. Semin Reprod Med. 2014 Jan;32(1):74-86.
5. Nation ML, Dunne EM, Joseph SJ, Mensah FK, Sung V, Satzke C, Tang MLK. Impact of Lactobacillus reuteri colonization on gut microbiota, inflammation, and crying time in infant colic. Sci Rep. 2017 Nov 8;7(1):15047.
6. Czerwionka-Szaflarska M., Gawryjołek J. Kolka jelitowa w praktyce pediatrycznej, Forum Medycyny Rodzinnej 2010, tom 4, nr 6, 408–414