Dientamoeba fragilis – jak możemy się zarazić?
Dientamoeba fragilis to jednokomórkowy pierwotniak, bytujący najczęściej w jelicie człowieka opisany po raz pierwszy w 1918 roku. Do zakażenia dochodzi drogą oralno-fekalną tj. poprzez spożycie skażonej cystami wody, niedokładnie umytych warzyw, owoców czy po prostu poprzez zabrudzone ręce. Możliwe jest również zarażenia od zwierząt domowych (koty, psy, gryzonie) lub hodowlanych (świnie) albo przeniesienie cyst czy trofozoitów na jajach innych pasożytów – gliście czy owsikach. Bardzo często występuje koinfekcja owsików i D. fragilis oraz Blastocistis hominis i D. fragilis, więc w przypadku wykrycia tych pasożytów warto również wykonać badanie w kierunku
D. fragilis.
Objawy
Przez wiele lat trwała dyskusja, czy D. fragilis jest patogenem czy nieszkodliwym komensalem w naszych jelitach. Dziś raczej nikt nie ma wątpliwości, że pasożyt ten odpowiedzialny jest za wiele dolegliwości trawiennych. Do najczęstszych objawów bytowania D.fragilis należy:
- biegunka/luźne stolce – szczególnie o charakterze napadowym, czyli po okresie względnie normalnego wypróżniania, co jakiś czas pojawia się okres biegunkowy
- biegunki i zaparcia następujące naprzemiennie
- wzdęcia,
- bóle brzucha, skurczowe bóle brzucha,
- śluz w kale, rzadziej krew w kale,
- nudności, wymioty,
- słaby apetyt, spadek masy ciała, słabe przyrastanie masy ciała u dzieci
- osłabienie, brak energii, przewlekłe zmęczenie
- pokrzywka, wysypka
- w połowie przypadków, szczególnie u dzieci, można zaobserwować podwyższoną ilość eozynofilii we krwi.
Początkowy etap zakażenia Diantamoeba fragilis może przypominać ostrą infekcję żołądkowo-jelitową o przebiegu typowym dla tzw. grypy żoładkowej/ jelitowej czy zemsty faraona na wakacjach. U wielu osób infekcja tym pierwotniakiem przez wiele lat może przebiegać zupełnie bezobjawowo.
Dientamoeba jako przyczyna choroby?
Okazuje się również, że w badaniach naukowych udało się powiązać infekcję D.fragilis z niektórymi chorobami takimi jak:
- zespół jelita drażliwego (IBS)
- zapalenie wyrostka robaczkowego (uważa się, że D. fragilis może być czynnikiem drażniącym wywołującym przewlekłe zapalenie wyrostka robaczkowego)
- zmiany zapalne odbytnicy, płytkie owrzodzenia odbytnicy, wrzodziejące zapalenie jelita grubego
- eozynofilowe zapalenie jelita grubego
Fragilis znaczy kruchy, czyli jak wykryć Dientamoeba fragilis?
Standardowe metody wykrywania pasożytów, czyli badanie próbek kału pod mikroskopem nie jest skuteczną metodą wykrywania D. fragilis.
Trofozoit (postać „dorosła”) jest bardzo kruchy i rozpada się w ciągu 1-2 godzin po wydaleniu, cysty i precysty są bardzo niewielkie, załamują światło pod mikroskopem świetlnym i są najczęściej traktowane jako artefakt. Do badania kału na D. fragilis pod mikroskopem należy konserwować próbki zaraz po defekacji – w praktyce oznacza to, że takie badania wykonuje się w Polsce tylko w działalności naukowej.
Złotym standardem wykrywania D. fragilis jest więc badanie PCR! Badanie molekularne metodą real time PCR, czyli wykrywanie materiału genetycznego pasożyta w kale jest nie tylko bardziej czułe (minimalny odsetek wyników fałszywie negatywnych), ale również ma 100% swoistości – nie daje wyników fałszywie pozytywnych.
W HolisticaMed możesz wykonać badanie metodą PCR na Dientamoeba fragilis i Blastocistis hominis z jednej próbki kału. Oba pierwotniaki dają bardzo podobne objawy.
Gdzie można się zarazić i jak często występuje D. fragilis?
D. fragilis występuje na całym świecie – jest szeroko rozpowszechniona również w Europie. Jednak częstość występowania jest najczęściej zakłamywana przez brak prawidłowej diagnostyki. Jak już wspominaliśmy wykrycie Dientamoeba fragilis w standardowych badaniach kału jest praktycznie niemożliwe. W badaniach naukowych, gdzie zastosowano konserwowanie świeżych próbek kału i następnie odpowiednie barwienie w kierunku D. fragilis lub badanie metodą PCR na D. fragilis pozytywny wynik uzyskiwano nawet u 70-80% pacjentów z dolegliwościami żołądkowo-jelitowymi!
W badaniach w latach 2007-2017 prowadzonych w Finlandii po wprowadzeniu odpowiedniej metody wykrywania D. fragilis odsetek pozytywnych wyników wzrósł diametralnie. Przed 2007 r. uważano, że najczęstszym pierwotniakiem występującym w tej populacji jest G. lamblia. Po wprowadzeniu badań PCR zauważono, że Dientamoeba fragilis jest najczęściej występującym pasożytem, a ilość osób zainfekowanych tą amebą jest dwa razy większa niż liczba osób dotknięta lambliozą.
Infekcje D. fragilis są również często rozpowszechnione wśród dzieci – u dzieci takich obserwuje się bóle brzucha, osłabiony apetyt, słabe przyrastanie masy ciała, anemię czy inne problemy związane z niedoborami pokarmowymi. Prawdopodobieństwo infekcji Dientamoebą u dzieci jest jeszcze wyższe, ponieważ w tej grupie wiekowej najczęściej występującym pasożytem są owsiki, a jaja Enterobius vermicularis często zainfekowane są D. fragilis.
Leczenie
Leczenie Dientamoeba fragilis w Polsce, tak jak w przypadku większości infekcji pierwotniakowych, opiera się na podawaniu metronidazolu albo doksycykliny. W badaniach naukowych wyższą skuteczność notowano przy leczeniu metronidazolem. Lepszą skuteczność niż metronidazol miała tylko paromycyna, która nie jest dostępna w Polsce. Leki te działają również na bakterie – pamiętaj o zażywaniu w trakcie leczenia probiotyków oraz przez 3 miesiące po jego zakończeniu.
BIBLIOGRAFIA
- Hamidi N, Meamar AR, Akhlaghi L, Rampisheh Z, Razmjou E. Dientamoeba fragilis diagnosis by fecal screening: relative effectiveness of traditional techniques and molecular methods. J Infect Dev Ctries. 2018 Jan 31;12(1):52-59.
- Jirků M, Kašparová A, Lhotská Z, Oborník M, Brožová K, Petrželková KJ, Samaš P, Kadlecová O, Stensvold CR, Jirků K. A Cross-Sectional Study on the Occurrence of the Intestinal Protist, Dientamoeba fragilis, in the Gut-Healthy Volunteers and Their Animals. Int J Mol Sci. 2022 Dec 6;23(23):15407.
- Yıldız İ, Ertuğ S, Tileklioğlu E, Malatyalı E, Güçlü Ö, Ertabaklar H. Investigation of Dientamoeba fragilis Frequency in Faecal Samples of Patients with Enterobius vermicularis Infection by Polymerase Chain Reaction. Turkiye Parazitol Derg. 2021 Aug 4;45(3):195-200. English.
- Johnson EH, Windsor JJ, Clark CG. Emerging from obscurity: biological, clinical, and diagnostic aspects of Dientamoeba fragilis. Clin Microbiol Rev. 2004 Jul;17(3):553-70, table of contents.
- Stark D, Barratt J, Chan D, Ellis JT. Dientamoeba fragilis, the Neglected Trichomonad of the Human Bowel. Clin Microbiol Rev. 2016 Jul;29(3):553-80.
- Pietilä JP, Meri T, Siikamäki H, Tyyni E, Kerttula AM, Pakarinen L, Jokiranta TS, Kantele A. Dientamoeba fragilis – the most common intestinal protozoan in the Helsinki Metropolitan Area, Finland, 2007 to 2017. Euro Surveill. 2019 Jul;24(29):1800546.