W ostatnich latach badania nad mikrobiomem jelitowym ujawniają coraz więcej tajemnic dotyczących jego wpływu na zdrowie hormonalne kobiet. Jednym z najnowszych odkryć jest rola bakterii Clostridium innocuum w metabolizmie progesteronu, co może mieć istotne znaczenie dla kobiet borykających się z problemami z płodnością, ale również kobiet cierpiących na niedomogę lutealną czy dominację estrogenową.
Progesteron – hormon, który utrzymuje ciążę
Progesteron to hormon steroidowy produkowany głównie przez ciałko żółte w jajniku po owulacji. Jego główną rolą jest przygotowanie błony śluzowej macicy do implantacji zarodka oraz utrzymanie ciąży. Niedobór progesteronu może prowadzić do zaburzeń cyklu miesiączkowego, niepłodności oraz zwiększonego ryzyka poronienia. Objawami niedoboru progesteronu są jednak nie tylko problemy z zajściem i utrzymaniem ciąży, ale również plamienia w czasie cyklu, szczególnie na kilka dni przed miesiączką, silny PMS, zatrzymywanie wody w organizmie, drażliwość, niepokój, obniżony nastrój, migreny, zmęczenie, problemy z koncentracją, czy trądzik. Niedobory progesteronu mogą być przyczyną tzw dominacji estrogenowej, czyli zbyt wysokiego poziomy estradiolu, szczególnie w drugiej fazie cyklu. Nadmiar estrogenów powiązano m.in. z endometriozą, mięśniakami, polipami, torbielami i włókniakami w piersiach.
Metabolizm progesteronu – rola mikrobiomu jelitowego
Progesteron, zarówno endogenny, jak i egzogenny (np. suplementacja hormonalna), podlega recyklingowi między wątrobą a jelitami w procesie zwanym krążeniem wątrobowo-jelitowym. Mikrobiom jelitowy odgrywa kluczową rolę w tym procesie, wpływając na dostępność biologiczną progesteronu. Niektóre bakterie jelitowe mogą metabolizować progesteron, zmieniając jego aktywność biologiczną.
Clostridium innocuum – niepozorna bakteria, wielki problem
Clostridium innocuum to beztlenowa, gram-dodatnia bakteria, która naturalnie występuje w ludzkim mikrobiomie jelitowym. Jeszcze całkiem niedawno uważana była za bakterie komensalną, czyli taką która kompletnie nam nie szkodzi. Choć zazwyczaj nie jest patogenem, w pewnych warunkach może stać się oportunistycznym czynnikiem chorobotwórczym. Nadmierny rozrost C. innocuum został powiązany z różnymi stanami chorobowymi, takimi jak przewlekła biegunka, w tym biegunka poantybiotykowa, chorobami zapalnymi jelit (IBD), a także coraz częściej z zaburzeniami hormonalnymi i problemami z płodnością.
C. innocuum a niedobór progesteronu – mechanizm działania
Badania przeprowadzone przez zespół prof. Mei-Jou Chen z Uniwersytetu Narodowego w Tajwanie wykazały, że C. innocuum może metabolizować progesteron do epipregnanolonu – neurosteroidu o minimalnej aktywności progestagennej. Enzym odpowiedzialny za ten proces, NADPH-zależna reduktaza 5β-dihydroprogesteronu, jest obecny w C. innocuum i odgrywa kluczową rolę w jelitowym metabolizmie progesteronu.
W badaniach na myszach zaobserwowano, że podanie C. innocuum prowadziło do spadku poziomu progesteronu o około 35%, a długotrwała ekspozycja (12 tygodni) powodowała zatrzymanie rozwoju pęcherzyków jajnikowych. Podanie antybiotyku specyficznego dla C. innocuum (metronidazol) przywróciło prawidłowy poziom progesteronu, co sugeruje potencjalne podejście terapeutyczne w leczeniu niedoboru tego hormonu.
Interesującym elementem tych badań jest również ich rozszerzenie na grupę kobiet z problemami z płodnością. Okazało się, że u części kobiet z niepłodnością występowały podwyższone poziomy C. innocuum w mikrobiomie jelitowym, co mogło mieć wpływ na metabolizm progesteronu. Związane z tym zaburzenia hormonalne skutkowały brakiem równowagi w cyklu miesiączkowym oraz problemami z utrzymaniem ciąży. Badania te sugerują, że eliminacja nadmiaru C. innocuum za pomocą odpowiednich terapii mikrobiologicznych może poprawić równowagę hormonalną i wspomóc leczenie niepłodności.
Zastosowanie diagnostyczne – badanie mikrobiomu jelitowego
W kontekście problemów z płodnością oraz objawami dominacji estrogenowej warto rozważyć diagnostykę mikrobiomu jelitowego, aby ocenić obecność w kale bakterii takich jak C. innocuum, które mogą wpływać na metabolizm progesteronu, ale również pozostałych bakterii proteolitycznych takich jak bakterie z rodzaju Klebsiella spp., Clostridium spp., Enterococcus spp., Bacteroides spp., które stanowią tzw. estrobolom i wpływają na poziom estrogenów.
Rola mikrobiomu jelitowego w zdrowiu reprodukcyjnym kobiet staje się coraz bardziej doceniana. Bakteria Clostridium innocuum może wpływać na metabolizm progesteronu, co w konsekwencji może prowadzić do problemów z płodnością. Warto zatem rozważyć diagnostykę mikrobiologiczną jako element kompleksowej oceny przyczyn niepłodności i dostosowania odpowiedniego leczenia.
Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o swoim mikrobiomie jelitowym i jego wpływie na zdrowie reprodukcyjne, zapoznaj się z naszą ofertą wysyłkowych badań medycznych. Badania, w których oceniamy ilość i skład jakościowy bakterii to:
BIBLIOGRAFIA
- Chen MJ, Chou CH, Hsiao TH, Wu TY, Li CY, Chen YL, Chao KH, Lee TH, Gicana RG, Shih CJ, Brandon-Mong GJ, Lai YL, Li PT, Tseng YL, Wang PH, Chiang YR. Clostridium innocuum, an opportunistic gut pathogen, inactivates host gut progesterone and arrests ovarian follicular development. Gut Microbes. 2024 Jan-Dec;16(1):2424911.
- Cherny KE, Muscat EB, Reyna ME, Kociolek LK. Clostridium innocuum: Microbiological and clinical characteristics of a potential emerging pathogen. Anaerobe. 2021 Oct;71:102418.
- Chen YC, Kuo YC, Chen MC, Zhang YD, Chen CL, Le PH, Chiu CH. Case-Control Study of Clostridium innocuum Infection, Taiwan. Emerg Infect Dis. 2022 Mar;28(3):599-607.